สมาร์ทฟาร์ม (Smart Farm) คือ ระบบการเกษตรที่ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT) เข้ามาช่วยในการบริหารจัดการฟาร์มตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ โดยรวบรวมข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับสภาพแวดล้อม สภาพดิน สภาพอากาศ ศัตรูพืช และข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องมาวิเคราะห์และประมวลผล เพื่อนำมาใช้ในการตัดสินใจและควบคุมกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพสูงสุด ส่งผลให้ผลผลิตทางการเกษตรมีคุณภาพสูง ปลอดภัยต่อผู้บริโภค และลดต้นทุนการผลิต
เทคโนโลยีต่างๆ ที่ใช้ในการพัฒนาสมาร์ทฟาร์ม ได้แก่
- เซ็นเซอร์ (Sensor) เซ็นเซอร์เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการวัดค่าต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อม สภาพดิน สภาพอากาศ ศัตรูพืช และข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เซ็นเซอร์ที่พบเห็นได้ทั่วไปในสมาร์ทฟาร์ม ได้แก่ เซ็นเซอร์วัดอุณหภูมิ ความชื้น ปริมาณน้ำ ปริมาณปุ๋ย ปริมาณสารเคมี ปริมาณผลผลิต เป็นต้น
- อินเทอร์เน็ต (Internet) อินเทอร์เน็ตเป็นเครือข่ายคอมพิวเตอร์ที่ทำหน้าที่ในการเชื่อมโยงอุปกรณ์ต่างๆ เข้าด้วยกัน ทำให้สามารถเข้าถึงข้อมูลและแลกเปลี่ยนข้อมูลกันได้ อินเทอร์เน็ตมีความสำคัญต่อสมาร์ทฟาร์มในการรวบรวมข้อมูลจากเซ็นเซอร์ต่างๆ เข้าด้วยกัน และในการเผยแพร่ข้อมูลเหล่านี้ไปยังผู้ใช้ปลายทาง
- ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) ปัญญาประดิษฐ์เป็นสาขาวิชาที่มุ่งเน้นการพัฒนาเครื่องจักรที่สามารถคิดและทำความเข้าใจเช่นเดียวกับมนุษย์ ปัญญาประดิษฐ์ถูกนำมาใช้เพื่อพัฒนาระบบต่างๆ ในสมาร์ทฟาร์ม เช่น ระบบวิเคราะห์ข้อมูล ระบบตรวจจับศัตรูพืชและโรคพืช ระบบควบคุมการผลิต เป็นต้น
- การเรียนรู้ของเครื่อง (Machine Learning) การเรียนรู้ของเครื่องเป็นสาขาหนึ่งของปัญญาประดิษฐ์ที่มุ่งเน้นการพัฒนาระบบที่สามารถเรียนรู้และปรับปรุงประสิทธิภาพได้ด้วยตัวเอง การเรียนรู้ของเครื่องถูกนำมาใช้เพื่อพัฒนาระบบต่างๆ ในสมาร์ทฟาร์ม เช่น ระบบวิเคราะห์ข้อมูล ระบบตรวจจับศัตรูพืชและโรคพืช ระบบควบคุมการผลิต เป็นต้น
- บล็อกเชน (Blockchain) บล็อกเชนเป็นเทคโนโลยีการบันทึกข้อมูลแบบกระจายศูนย์ บล็อกเชนถูกนำมาใช้เพื่อพัฒนาระบบต่างๆ ในสมาร์ทฟาร์ม เช่น ระบบตรวจสอบย้อนกลับแหล่งที่มาของสินค้าเกษตร ระบบการซื้อขายสินค้าเกษตร เป็นต้น
ตัวอย่างของเทคโนโลยีที่ใช้ในสมาร์ทฟาร์ม
- ระบบการให้น้ำอัตโนมัติ ระบบการให้น้ำอัตโนมัติใช้เซ็นเซอร์วัดความชื้นในดินเพื่อกำหนดปริมาณน้ำที่ต้องการให้พืช ช่วยลดการสูญเสียน้ำและเพิ่มผลผลิตพืช
- ระบบควบคุมแสง ระบบควบคุมแสงใช้เซ็นเซอร์วัดความเข้มของแสงเพื่อควบคุมการเปิด-ปิดไฟส่องสว่างในโรงเรือน ช่วยให้พืชได้รับแสงที่เหมาะสม
- ระบบควบคุมอุณหภูมิและความชื้น ระบบควบคุมอุณหภูมิและความชื้นใช้เซ็นเซอร์วัดอุณหภูมิและความชื้นในอากาศ เพื่อควบคุมการทำงานของเครื่องปรับอากาศและเครื่องพ่นความชื้น ช่วยให้พืชเติบโตในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
- ระบบตรวจจับศัตรูพืชและโรคพืช ระบบตรวจจับศัตรูพืชและโรคพืชใช้เซ็นเซอร์ภาพถ่ายหรือเซ็นเซอร์ตรวจจับคลื่นความถี่วิทยุ เพื่อตรวจจับศัตรูพืชและโรคพืช ช่วยให้เกษตรกรสามารถป้องกันและกำจัดศัตรูพืชและโรคพืชได้อย่างทันท่วงที
- ระบบวิเคราะห์ข้อมูล ระบบวิเคราะห์ข้อมูลใช้ซอฟต์แวร์เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับผลผลิตทางการเกษตร เช่น ปริมาณน้ำ ปริมาณปุ๋ย ปริมาณสารเคมี อุณหภูมิ ความชื้น เป็นต้น ช่วยให้เกษตรกรสามารถตัดสินใจและควบคุมกระบวนการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ระบบตรวจสอบย้อนกลับแหล่งที่มาของสินค้าเกษตร ระบบตรวจสอบย้อนกลับแหล่งที่มาของสินค้าเกษตรใช้บล็อกเชนเพื่อบันทึกข้อมูลเกี่ยวกับผลผลิตทางการเกษตรตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ เช่น ข้อมูลเกี่ยวกับเกษตรกร ข้อมูลเกี่ยวกับกระบวนการผลิต ข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่เก็บรักษา เป็นต้น ช่วยให้ผู้บริโภคสามารถตรวจสอบที่มาของสินค้าเกษตรได้
เทคโนโลยีต่างๆ เหล่านี้มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาสมาร์ทฟาร์ม ช่วยให้เกษตรกรสามารถผลิตสินค้าเกษตรที่มีคุณภาพสูง ปลอดภัยต่อผู้บริโภค และลดต้นทุนการผลิตได้ ภาครัฐและภาคเอกชนจึงควรให้ความสำคัญในการพัฒนาเทคโนโลยีเหล่านี้ เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรไทยสามารถแข่งขันกับเกษตรกรของประเทศอื่นๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
