เกษตรกรรมเป็นรากฐานสำคัญของความมั่นคงทางอาหารของโลก ประชากรโลกมีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ความต้องการอาหารจึงมีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นเช่นกัน ขณะเดียวกัน โลกกำลังเผชิญกับปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่รุนแรงขึ้น การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ มลพิษ เป็นต้น แนวทางการพัฒนาการเกษตรแบบเดิมที่เน้นผลผลิตเป็นหลัก โดยไม่คำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจึงไม่สามารถตอบสนองต่อความต้องการของโลกในอนาคตได้
เกษตรกรรมยั่งยืนเป็นระบบการเกษตรที่คำนึงถึงมิติทางสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจอย่างสมดุล มุ่งเน้นการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและชุมชน โดยแนวทางการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืนมีดังนี้
1. การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า
การเกษตรเป็นกิจกรรมที่ใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมหาศาล เช่น ที่ดิน น้ำ ปุ๋ย ยาฆ่าแมลง เป็นต้น การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อลดต้นทุนการผลิตและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
แนวทางการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าในการเกษตรมีดังนี้
- การใช้ที่ดินอย่างมีประสิทธิภาพ โดยการลดพื้นที่เพาะปลูกที่ซ้ำซ้อน การปลูกพืชหลากหลายชนิดในพื้นที่เดียวกัน เป็นต้น
- การใช้น้ำอย่างประหยัดและมีประสิทธิภาพ โดยการปรับปรุงระบบชลประทาน การปลูกพืชที่ทนแล้ง เป็นต้น
- การใช้ปุ๋ยอย่างมีประสิทธิภาพ โดยการลดการใช้ปุ๋ยเคมี การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ทดแทน เป็นต้น
- การใช้ยาฆ่าแมลงอย่างมีประสิทธิภาพ โดยการเลือกใช้ยาฆ่าแมลงที่เหมาะสมกับศัตรูพืช การใช้วิธีควบคุมศัตรูพืชแบบผสมผสาน เป็นต้น
2. การลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
การเกษตรแบบเดิมก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมากมาย เช่น การปล่อยก๊าซเรือนกระจก การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ มลพิษ เป็นต้น การลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมและส่งเสริมความยั่งยืนของการเกษตร
แนวทางการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในการเกษตรมีดังนี้
- การลดการใช้สารเคมีทางการเกษตร เช่น ปุ๋ยเคมี ยาฆ่าแมลง เป็นต้น
- การอนุรักษ์ดินและน้ำ โดยการปรับปรุงโครงสร้างดิน การปลูกพืชคลุมดิน เป็นต้น
- การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยการลดการใช้เครื่องจักรกล การปลูกพืชที่ดูดซับก๊าซเรือนกระจก เป็นต้น
- การอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ โดยการอนุรักษ์ผืนป่า การปลูกพืชที่เป็นอาหารของสัตว์ป่า เป็นต้น
3. การพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและชุมชน
เกษตรกรและชุมชนเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน การพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและชุมชนจึงมีความสำคัญต่อความสำเร็จของการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน
แนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและชุมชนมีดังนี้
- การเพิ่มรายได้และความมั่นคงทางรายได้ของเกษตรกร โดยการส่งเสริมการผลิตสินค้าเกษตรที่มีคุณภาพ การสร้างตลาดให้กับสินค้าเกษตร เป็นต้น
- การพัฒนาทักษะและความรู้ของเกษตรกร โดยการอบรมสัมมนา การให้ความรู้ทางวิชาการ เป็นต้น
- การเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างเกษตรกรและชุมชน เพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการพัฒนาการเกษตร เป็นต้น
การพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืนเป็นแนวทางสำคัญที่จะช่วยตอบสนองต่อความต้องการของโลกในอนาคต โดยแนวทางการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืนมีดังนี้
- การสนับสนุนนโยบายและมาตรการที่ส่งเสริมการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน
- การให้ความรู้และสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับเกษตรกรรมยั่งยืนให้กับเกษตรกรและประชาชน
- การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อการเกษตรยั่งยืน
การพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืนจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน โดยทุกคนต้องตระหนักถึงความสำคัญของการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืน และร่วมกันขับเคลื่อนการพัฒนาเกษตรกรรมยั่งยืนอย่างจริงจัง
